Voedsel, het is één van onze basisbehoeftes. Maar ons huidige voedselsysteem is alles behalve eerlijk en duurzaam. Hoe staan we ervoor? En kan het ook anders? Pieter neemt je mee in de wereld van tovenaars en profeten.
Zéér ongelijk verdeelde taart
Voedsel, we kunnen letterlijk niet zonder. Het is dan ook schokkend dat mensen in grote delen van de wereld niet in deze behoefte kunnen voorzien. Zo’n 10% van de wereldbevolking, oftewel 1 op de 10 mensen, heeft chronisch honger. Honger betekent hierin niet alleen ‘te weinig’ eten, maar ook slecht of te eenzijdig eten. Wat het nog schokkender maakt is dat er helemaal geen honger hoeft te zijn; er is op onze aardbol namelijk genoeg voedsel voor iedereen. Wat gaat hier mis?
Het grootste probleem is dat door armoede en ongelijkheid, niet iedereen toegang heeft tot dit voedsel [1]. De urgentie voor een eerlijk en duurzamer voedselsysteem worden nog groter als je je bedenkt dat door klimaatverandering en de toenemende schaarste van schoon drinkwater en leefbaar land, de verschillen alleen maar zullen toenemen. Bovendien stellen deze ontwikkelingen, in combinatie met de groeiende wereldbevolking, ter twijfel of we in de toekomst nog wel in staat zijn om ook daadwerkelijk genoeg voedsel te produceren [2].
Wat een gigantisch contrast met ons, als ‘rijke’ westen. Wij kunnen op elke hoek van de straat een overvolle supermarkt binnenlopen en eten vanuit alle uithoeken van de planeet in ons boodschappenmandje stoppen - vaak ook nog tegen een ‘onrealistisch’ lage prijs*. Om nog maar te zwijgen over het feit dat we seizoensgebonden groenten en fruit willen en kunnen eten in een seizoen waarin het normaal gesproken niet groeit. In tegenstelling tot veel derdewereldlanden, hebben we in het Westen vooral te maken met keuzestress door het “te grote” aanbod van voedsel. Vooralsnog maken wij ons geen zorgen over voedselzekerheid.
Ongezond systeem
En er speelt meer. Binnen het huidige voedselsysteem putten we de bodem uit met onze moderne landbouwmethodes, gebruiken we giftige pesticides om gewassen te beschermen en zijn we dieren gaan zien als producten of productiemiddelen in plaats van als levende organismen. De gevolgen hiervan zijn in eerste instantie misschien minder zichtbaar, maar raken ons allemaal.
Het is bijvoorbeeld bekend dat pesticides slecht zijn voor de natuur en voor je gezondheid [3]. En uit verschillende onderzoeken blijkt inmiddels ook dat veel groenten en vruchten minder vitamine en andere voedingsstoffen bevatten dan zeventig jaar geleden, als gevolg van onze moderne agrarische productiewijzen [4].
Het huidige voedselsysteem is dus niet alleen oneerlijk, het is ook om bovenstaande redenen een bedreiging voor ons allemaal. Verduurzaming is hard nodig. De hamvraag is nu natuurlijk: hoe?
Tovenaars en profeten
Wanneer we kijken naar de kern van het probleem en een passende oplossing, dan kunnen we grofweg twee ‘kampen’ onderscheiden: de profeten en de tovenaars.
De profeten zijn ervan overtuigd dat ons huidige voedselsysteem een weerspiegeling is van onze huidige manier van leven, welke niet in harmonie is met de natuur. Volgens hen liggen alle oplossingen in de natuur zelf. En dus vinden profeten dat we moeten stoppen met alles dat onze aarde en natuurlijke ecosystemen schaadt of verstoort; we moeten haar laten doen waar ze goed in is. Dit betekent bijvoorbeeld dat we seizoensafhankelijker gaan eten en we ons voedsel voornamelijk lokaal en biologisch gaan verbouwen. Kortom, profeten zien de oplossing voor een duurzaam voedselsysteem in een totale verandering van onze manier van leven; een leven in harmonie met de natuur.
Aan de andere kant heb je de tovenaars. Tovenaars erkennen in veel gevallen de problemen die profeten zien, maar vinden een verandering van levensstijl onrealistisch en onhaalbaar. Hoe pas je de levensstijl van miljarden mensen aan? En als dit al lukt, hoe doe je dat in de beperkte tijd die we hebben? Nee, tovenaars geloven heilig in vooruitgang. Technologische ontwikkelingen gaan de wereld redden. Innovatieve vormen van landbouw, bijvoorbeeld in efficiënte kassen of op zee, maar ook andere voedselinnovaties zoals genetische modificaties, kweekvlees etc. zien zij als oplossingen voor een duurzaam en eerlijker voedselsysteem.
Conclusie
Een eenduidig antwoord op de vraag hoe we een eerlijk en duurzaam voedselsysteem kunnen bereiken, is onmogelijk niet te geven. De waarheid zal - goh - ergens in het midden liggen. Feit is wel dat we binnen het huidige voedselsysteem grote uitdagingen hebben, die wij als consument en bedrijfsleven nog groter kunnen maken óf kunnen helpen oplossen.
Zelf gaan we voor optie twee! Vanuit duurzaamheid (en onze liefde voor eten) vinden we de voedselindustrie een hele leuke sector om in en mee te werken. Bedrijven binnen deze sector kunnen een positief verschil maken voor natuur en dierenwelzijn, maar ook gelijkheid en gezondheid. Kun je daar wel wat hulp bij gebruiken? Laten we 'ns praten!
*Boodschappen worden steeds duurder - dat ontkennen we niet. Duik je echter in de neven-effecten van de manier waarop de producten in ons mandje tot stand gekomen zijn (van verbouwen, verwerken, en verpakken tot verkopen, consumeren en afvalverwerking), dan zien we dat hier een hoop sociale en ecologische kosten bij komen kijken die wij nu niet direct betalen. Wat betekent dat de planeet, onze gezondheid, de maatschappij als geheel, dieren en andere levende organismen , of mensen in andere landen vroeg of laat de rekening gepresenteerd krijgen...
[1] The Hunger Project (Een wereld zonder honger | The Hunger Project)
[2] Wageningen University & Research (A meta-analysis of projected global food demand and population at risk of hunger for the period 2010–2050 | Nature Food)
[3] World Health Organization (Pesticide residues in food (who.int))
[4] National Geopgraphic (Fruit en groenten zijn minder voedzaam dan voorheen (nationalgeographic.nl))
Commentaires